علي ططري در گفت‌وگو با خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، اظهار داشت: طي دو ماه گذشته مركز اسناد كتابخانه مجلس شوراي اسلامي سه مجموعه از اسناد تجار را از اشخاص حقيقي و از شهرهاي گوناگون ايران كه اغلب متعلق به استان‌هاي فارس و اصفهان‌‌اند و تاكنون مسطور مانده بودند، خريداري كرده است.
وي با اشاره به اين كه اين اسناد براي پژوهشگران و محققان مركز اسناد مجلس شوراي اسلامي درخور اهميت است، گفت: هرگز تصور نمي‌كرديم اين ميزان از اسناد تجار و بازرگانان تاكنون به شكل سالم و مناسبي باقي مانده و قابل دستيابي باشند. اين اسناد علاوه بر ارزش فيزيكي‌شان كه همگي سالم‌اند، از نظر ارزش تاريخي و اطلاعات اقتصادي نيز حائز اهميت‌اند.
رييس مركز اسناد مجلس شوراي اسلامي عمده اين اسناد را مربوط به چند بنگاه تجارتي دوران مشروطه‌خواهي و همچنين دوره پهلوي اول معرفي كرد و بيان داشت: اسناد تجاري بنگاه‌هاي تجارتي جمشيديان، جهانيان، مسعوديه و اسلاميه كه از مهمترين بنگاه‌هاي فعال اقتصادي آن دوران بوده‌اند، در اين مجموعه قرار دارند. حتي از ميان اين اسناد، مكاتبات خصوصي مديران و مسوولان بنگاه‌هاي تجارتي آن دوران نيز قابل بازيابي‌اند.
ططري اسنادي مراودات تجاري با كشورهاي عثماني، هندوستان و روسيه را از اطلاعات مهم اين مجموعه عنوان كرد و گفت: در اين مجموعه اولين نمونه‌هاي چك‌هايي كه در ايران مرسوم بودند، برات‌ها، حواله‌ها و اسناد اقتصادي كه اكنون در بازار رسميت دارند نيز قابل مشاهده‌اند. همچنين اسنادي از راه‌هاي تجاري فلات ايران از ديگر اطلاعات موجود در اين مجموعه‌اند كه جداي از اطلاعات كلي تجارت در دوره تاريخ معاصر ايران، قابل بررسي‌اند.
پژوهشگر تاريخ معاصر، اسنادي كه بهاي اجناس بيش از يك صد سال پيش را به طور دقيق مشخص مي‌كند، از ديگر يافته‌هاي جالب توجه اين مجموعه اسنادي خواند و اظهار داشت: به اين اطلاعات در اصطلاح، مظنه اقلام گوناگون اجناس مي‌گويند. در يك برگ سند از اسناد اين مجموعه، بهاي بيش از صد قلم كالا در یکصد سال پیش مشخص شده است. اين اطلاعات براي پژوهشگران تاريخ اقتصادي اهميت فراواني دارد.
دبير شوراي ارزيابي خريد اسناد كتابخانه مجلس شوراي اسلامي، ضرورت مجموعه اسناد تازه خريداري شده را در تبيين و روشن‌سازي نقش تجار در تاريخ مشروطه ايران دانست و آن را از اهداف اصلي خريد اين مجموعه خواند كه ارتباط مستقيمي با رسالت اصلي كتابخانه مجلس در يافتن حلقه‌هاي مفقوده تاريخ مشروطه دارد.
وي درباره نقش تجار در انقلاب مشروطه عنوان كرد: تجار، روشنفكران و روحانيون سه قشر موثر در شكل‌گيري انقلاب مشروطه ايران بودند. در اين ميان نقش تجار بسيار با اهميت و پررنگ است زيرا آنان علاوه بر تأمين منابع مالي، به عنوان موتور محركي در ايجاد و تقويت انقلاب مشروطه محسوب مي‌شدند و فعاليت‌هاي گسترده‌‌اي از قبيل تأمين منابع تسليحاتي اين حركت سياسي را برعهده داشتند.
مدرس تاريخ معاصر ايران با بيان اين كه «بر اساس اين اسناد، برخی از بنگاه‌هاي مهم تجارتي فعال در اين دوره را هموطنان زرتشتي اداره و مديريت مي‌كردند» گفت: اسناد تازه خريداري شده به نحوي به شناخت ابعاد جديدي از تاريخ مشروطه ايران كمك مي‌كند، به ويژه درباره بازرگانان و تجاري كه در شكل‌گيري انقلاب مشروطه ايران نقش به‌سزايي داشتند.
ططري يادآور شد: اين مركز تصميم دارد پس از فراهم‌آوري و فهرست‌نويسي، به سرعت به اطلاع‌رساني اسناد اين مجموعه بپردازد. در اين راستا مذاكراتي با چند نهاد اقتصادي براي انتشار اين اسناد در قالب كتاب انجام شده است تا در فعاليتي مشترك به انتشار اين اسناد بپردازيم.
وي با بيان اين كه مجموعه اسناد بازرگانان و تجار دوره دوم تا هفدهم مجلس شوراي ملي از سوي مركز انتشارات كتابخانه، موزه و مركز اسناد مجلس شوراي اسلامي در دست چاپ است، گفت: اكنون اسناد دوره دوم تا پنجم زير چاپ‌اند و اسناد دوره ششم تا هفدهم كه دكتر شهرام يوسفي‌فر، عضو هيات علمي پژوهشگاه علوم انسانی، مسووليت تحقیق و پژوهش آن را برعهده دارد، در مرحله نهايي پيش از چاپ به سر مي‌برد.
پژوهشگر تاريخ معاصر، مجموعه اسناد تازه خريداري شده را تكميل‌كننده اسناد آرشيوي كتابخانه مجلس خواند و بيان كرد: اسناد موجود در اين مركز اغلب اسناد اداري و دولتي‌اند. با وجود اين كه اسناد تازه خريداري شده متعلق به تجارند، اجتماعي‌تر يا مردمي به شمار مي‌روند و پوشش دهنده اطلاعات و مسايل ديگري از دوره مشروطه‌اند كه مي‌تواند نقاط تاريك فراواني را از اطلاعات آن دوره تاريخي روشن سازند.
دوشنبه ۲۳ شهریور ۱۳۸۸ - ۱۳:۳۶
نظر شما